Od svog osnivanja 1941. pa do sloma 1945. godine Nezavisna Država Hrvatska bila je najverniji saveznik Hitlerovoj Nemačkoj, a ta odanost ogledala se i kroz odlikovanja kojima je poglavnik Ante Pavelić za genocid nad Srbima, Jevrejima i Romima obilno nagrađivao naciste, ali i svoje ustaše. Dodelio im je i svojeručno potpisao oko 52.000 odlikovanja!
Deo te dokumentacije po završetku rata dospeo je u Arhiv Vojvodine u Novom Sadu gde se i danas čuva, a prvi put je otvoren ovih dana. Direktor Arhiva dr Nebojša Kuzmanović kaže, za Novosti, da je to ekskluzivna građa za kojom decenijama tragaju hrvatske obaveštajne službe.
Ova dokumentacija deo je ličnog fonda Slavka Odića (Bihać, 1916. – Beograd, 2006), u posleratnom periodu službenika SUP-a i generalnog konzula u Torontu. Dve godine posle njegove smrti fond pod oznakom F 183, koji ukupno sadrži stotinak kutija, otkupio je Arhiv Vojvodine. Do sada je publikovan samo deo dokumentacije, a veliku pažnju javnosti izazvali su dokazi o pokolju 200 civila u Gudovcu, počinjeni samo 18 dana posle osnivanja NDH, kao i originalni nemački dokumenti o zverstvima u Jasenovcu koje su Novosti ekskluzivno objavile.
Ove dokumente, podsetimo, izraelski istoričar Gideon Grajf objavio u svojoj monografiji Jasenovac, balkanski Aušvic, obelodanivši i svoja saznanja da su ustaše imale čak 57 načina mučenja i ubijanja svojih žrtava, te da su ustaše „najveće ubice u istoriji jer su u Jasenovcu ubijali lično, svojeručno i iz strasti“.
Ovu njegovu tvrdnju u dobroj meri upotpunjuju i najnoviji dokumenti o Pavelićevim odlikovanjima.
– Pavelić je odlikovao najviše nacističke oficire, zatim članove svoje vlade, ali i 129 sveštenika Katoličke crkve. Odranije je poznata činjenica da je 1944. kada su već naširoko bila poznata zverstva u Jasenovcu, Gradini, Glini i Kozari, najviše ustaško odlikovanje iz Pavelićevih ruku primio i zagrebački nadbiskup Alojzije Stepinac uz obrazloženje da je „raskrinkavao neprijatelje u zemlji i inostranstvu“ – naglašava Kuzmanović.
Stepinac je, dodaje direktor Arhiva Vojvodine, odlikovan visokim ordenom za zasluge „Velered sa zvijezdom“, a primanje tog odlikovanja bila je svojevrsna podrška za pokolje koji su se desili nad civilima širom NDH, a naročito u Jasenovcu.
U ime hrvatskog naroda, odredbom broj 385-ŽT-1944 Pavelić je „njegovoj preuzvišenosti“ generalfeldmaršalu Vilfredu Kajtelu dodelio orden „Vojnički red željeznog trolista Prvog stupnja s hrastovim grančicama“.
Samo godinu docnije, 8. maja 1945. godine ovaj „preuzvišeni“ Hitlerov najviši oficir potpisao je nemačku predaju Crvenoj armiji, a četiri dana posle tog istorijskog događaja uhapšen je i pred savezničkim sudom osuđen na smrt vešanjem zbog ratnih i zločina protiv čovečnosti.
Pavelić je, između ostalih Hitlerovih oficira, nagradio i Kajtelovog neposrednog saradnika Alfreda Jodla, šefa operativnog odeljenja Hitlerovih oružanih snaga, koji je takođe na Nirnberškom procesu osuđen na smrt vešanjem.
Zanimljivo je da posleratni hrvatski zvanični izvori navode da je Pavelić tokom rata dodelio ukupno 51.899 odlikovanja. Od tog broja Hrvatima je pripalo 31.084, a među inostranim građanima najzastupljeniji su Nemci, koje je nagradio sa 19.175 raznih kolajni, „željeznih trolista“, „kruna kralja Zvonimira“…
Italijanima je Pavelić darovao 1.024 odlikovanja, Mađarima 154, Rumunima 114, Bugarima 248, Slovacima 69, Fincima i 21, Špancima i Francuzima po tri, a jedno i nekom Argentincu.
Kolajnu za hrabrost koja nosi njegovo ime Pavelić je neštedimice uručivao i ustaškim narednicima i domobranima „za hrabro držanje kod poduzetih pothvata na Kozari u mjesecu lipnju 1942. godine“.
U tim operacijama nemačko-ustaških snaga protiv partizana, podsetimo, polovina žitelja Kozare i Potkozarja (68.000) deportovana je u logore, a ukupan broj civilnih žrtava iznosio je oko 35.000 ljudi.
– Broj Pavelićevih odlikovanja verovatno je bio i veći od onog koji pominju zvanični hrvatski izvori jer po završetku rata mnogi Hrvati, nosioci tih priznanja, u strahu da će odgovarati za svoje zločine, sami su ih uništavali.
Ipak, UDBA je deo tog materijala o odlikovanjima zaplenila i prebacila u Beograd. Odićev fond igrom slučaja dospeo je u Arhiv Vojvodine – objašnjava Kuzmanović.
Direktor Arhiva Vojvodine naglašava da će svi ovi dokumenti, pošto najpre prođu kroz ruke eksperata, biti digitalizovani i tako dostupni istoričarima i celokupnoj javnosti jer, kako naglašava, u ovo vreme revizionizma istorije na arhivima je velika odgovornost da se utvrdi istina.
Zahvalnost pape Franje
„Poštovani gospodine, Sveti Otac primio je cenjeno pismo uz koje ste mu kao poklon poslali knjigu Ustaška zverstva: zbornik dokumenata (1941-1942.). Njegova svetost zahvaljuje na poklonu te Vam upućuje svoj blagoslov.“
Pismo ove sadržine dr Nebojša Kuzmanović je dobio ovih dana iz Vatikana s potpisom monsinjora L. Roberta Cona. Pomenutu knjigu, koja sadrži dokumente o monstruoznim zločinima NDH, potkrepljenu autentičnim dokumentima iz Odićevog fonda, objavio je Arhiv Vojvodine u saradnji sa IK „Beseda“ Eparhije bačke i Arhivom iz Banjaluke.
Autor Jovanka Simić
Naslovna fotografija: Wikimedia/NAC
Izvor Večernje novosti, 05. april 2021.
BONUS VIDEO:
